Różne wyznaczniki determinują zawartość merytoryczną narzędzi w postaci ankiet, kwestionariuszy, przygotowywanych „keysów” (ćwiczenia dla przyszłych uczestników „… jak byś się zachował gdyby…”).
Narzędzia te służą identyfikacji poziomu wiedzy, umiejętności. Badają postawy, predyspozycje, źródła motywacji i satysfakcji zawodowej. Pozwalają zbadać świadomość swoich mocnych i słabych stron a także sprecyzować własne oczekiwania i potrzeby szkoleniowe. Dzięki nim wzrasta odpowiedzialność uczestników za treść i jakość przygotowywanego szkolenia.
Diagnoza potrzeb szkoleniowych skoncentrowana na wszystkich poziomach logicznych równocześnie jest drogowskazem, które umiejętności profesjonalne, wiedzę, cechy osobowości trzeba rozwinąć lub pogłębić tak, aby zniwelować luki pomiędzy stanem obecnym i stanem pożądanym.
Jeśli zatem podczas szkolenia chcemy zmienić zachowanie uczestnika pracujemy z jego możliwościami, które dobierają zachowania, które z kolei wprost budują środowisko. Zmiana na poziomie wyższym zawsze wywołuje zmianę na poziomie niższym.
Pominięcie któregokolwiek poziomu zdecydowanie osłabia skuteczność szkolenia o ile całkowicie go nie wyklucza.
Kompleksowe ujęcie gwarantuje jakość merytoryczną szkolenia, odpowiednie przygotowanie trenerów i uczestników, optymalny dobór treści, metod, używanych narzędzi, zawartość materiałów szkoleniowych, termin, czas trwania, miejsce.
Co więcej metoda poziomów neurologicznych Diltsa pozwala na szczegółowe przygotowanie i zbadanie efektywności i skuteczności naszych działań szkoleniowych… ale to już na inna opowieść.
Przygotowanie ankiet, kwestionariuszy oraz case studies (analiz przypadków) to istotny etap w procesie badawczym, zwłaszcza w pracy dyplomowej czy naukowej. Narzędzia te umożliwiają zebranie danych empirycznych, które są podstawą do analiz i wnioskowania. Tworzenie ich wymaga jednak precyzji, odpowiedniego planowania oraz zgodności z zasadami metodologii badawczej. Poniżej przedstawiam szczegółowe wskazówki dotyczące każdego z tych narzędzi.
Ankiety
Ankieta to narzędzie służące do zbierania danych ilościowych lub jakościowych od respondentów. Jej przygotowanie rozpoczyna się od określenia celu badania i pytań, na które chcesz uzyskać odpowiedzi. Musisz jasno zdefiniować, jakie informacje są Ci potrzebne, aby uniknąć zbędnych lub niejasnych pytań.
Dobrze skonstruowana ankieta powinna zawierać pytania zamknięte (z określonymi opcjami odpowiedzi) i otwarte (dające respondentowi możliwość swobodnej wypowiedzi). Pytania zamknięte, takie jak pytania jednokrotnego wyboru, wielokrotnego wyboru czy z zastosowaniem skali Likerta, są łatwe do analizy. Z kolei pytania otwarte dostarczają bardziej szczegółowych informacji, ale wymagają więcej czasu na opracowanie.
Pamiętaj o zasadzie neutralności pytań. Nie mogą one sugerować odpowiedzi ani naruszać prywatności respondentów. Wprowadzenie ankiety powinno zawierać cel badania, informację o anonimowości oraz instrukcję wypełniania.
Kwestionariusze
Kwestionariusze to bardziej szczegółowe narzędzia badawcze, które zwykle mają na celu uzyskanie informacji o postawach, opiniach lub zachowaniach respondentów. W przeciwieństwie do ankiet, kwestionariusze mogą być bardziej rozbudowane i stosowane w badaniach jakościowych oraz ilościowych.
Przygotowanie kwestionariusza wymaga precyzyjnego doboru pytań oraz logicznej ich kolejności. Ważne jest, aby unikać pytań podwójnych, czyli takich, które wymagają odpowiedzi na dwa różne zagadnienia jednocześnie. Na przykład pytanie „Czy uważasz, że Twój szef jest miły i sprawiedliwy?” jest niejednoznaczne, ponieważ odnosi się do dwóch cech jednocześnie.
Zadbaj o jasny język i unikanie żargonu, aby pytania były zrozumiałe dla wszystkich respondentów. Podobnie jak w przypadku ankiet, wprowadzenie do kwestionariusza powinno wyjaśniać jego cel, sposób wypełniania oraz gwarancję anonimowości.
Case studies (analizy przypadków)
Case study to metoda badawcza polegająca na szczegółowym opisie, analizie i interpretacji konkretnego przypadku, sytuacji lub zjawiska. Jest to narzędzie szczególnie popularne w naukach społecznych, zarządzaniu, psychologii czy pedagogice.
Przygotowanie case study wymaga wyboru odpowiedniego przypadku do analizy. Musi on być reprezentatywny dla badanego zjawiska lub szczególnie interesujący pod kątem celu badania. Ważne jest również zebranie jak największej ilości danych dotyczących tego przypadku – mogą to być wywiady, dokumenty, obserwacje czy raporty.
Case study powinno być jasno podzielone na sekcje, takie jak wprowadzenie, opis przypadku, analiza i wnioski. W opisie przypadku warto uwzględnić kontekst, kluczowe wydarzenia oraz wszystkie istotne czynniki wpływające na sytuację. Analiza powinna opierać się na wybranej teorii lub modelu badawczym, a wnioski powinny odnosić się do postawionych pytań badawczych.
Praktyczne wskazówki
Niezależnie od wybranego narzędzia badawczego, kluczowe jest przetestowanie go przed właściwym zastosowaniem. Pilotażowa wersja ankiety, kwestionariusza lub case study pozwoli wykryć ewentualne błędy, niejasności czy zbyt skomplikowane pytania.
Pamiętaj także o etyce badawczej. Upewnij się, że Twoje narzędzia są zgodne z zasadami ochrony danych osobowych i nie naruszają prywatności respondentów. W przypadku prac naukowych wymagających zgody komisji etycznej, zadbaj o jej uzyskanie przed rozpoczęciem badań.
Dobrze przygotowane ankiety, kwestionariusze i case studies są podstawą rzetelnych badań naukowych. Poświęcenie czasu na ich opracowanie przełoży się na jakość zebranych danych i wiarygodność wyników analizy.